Baş dönmesi ya da latince ismiyle Vertigo, kişinin kendisinin veya etraftaki gördüklerinin dönmesi ve hareket etmesi olarak ifade edilen bir histir. Vertigo nedir, hastalık mıdır diye birçok hastanın aklında soru işaretleri vardır. Vertigo, bir hastalık değil; bir belirtidir. Kliniğe başvuran hastalarımızdan sıklıkla “Vertigom var, başım dönüyor ne yapmalıyım” cümlesini duyarız. Ancak bu yanlış bir bilgidir, çünkü baş dönmesi olarak adlandırılan vertigo bir hastalık değildir. Baş dönmesi belirtilerine yol açan pek çok altta yatan neden vardır. Önemli olan baş dönmesine sebep olan hastalığın tanısının konmasıdır. Vertigo belirtileri yaşayan hastalar erken teşhis için gecikmeden muhakkak muayene olmalıdır.

Baş Dönmesi (Vertigo) Nedenleri Nasıl Sınıflandırılır?

Baş dönmesinin nedenleri; periferik ve santral nedenler olarak iki şekilde sınıflandırılabilir. Baş dönmesinin en sık görülen nedenleri arasında periferik nedene bağlı iç kulak hastalıklarıdır. Ancak çoğu baş dönmesinde ayırıcı tanı olan santral yani beyinle ilgili olan hastalıklar da muhakkak değerlendirilmelidir. Özellikle denge organımız olan beyincik ya da beyin sapında meydana gelebilecek tümör ve inme gibi ciddi riski bulunan hastalıklar tanı ve teşhis için yol göstericidir.

Periferik Baş Dönmesinin Nedenleri Nelerdir?

Beyin ve omurilik haricindeki tüm uzuv ve organlar için periferik denilmektedir. Periferik kaynaklı olan baş dönmesinin de en sık görülen nedenleri şunlardır;

• Benign pozisyonel vertigo (BPV)
• Vestibülit ya da labirentit
• Meniere Hastalığı

Benign Pozisyonel Vertigo Nedir ve Oluşma Sebepleri Nelerdir?

Benign pozisyonel vertigo, bazı baş pozisyonları ile ortaya çıkan, ani bir baş dönmesi hissidir. Baş dönmesinin en sık görülen nedenlerinden biridir. Genellikle altta yatan hiçbir hastalık olmadan, kendiliğinden başlayabilir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülen benign pozisyonel vertigo, yaşlılıkta sıklıkla karşılaşılır. Çoğunlukla hastalarda kendiliğinden düzelme ve iyileşmeler görülür.

Benign Vertigo Belirtileri ve Bulguları Nelerdir?

Belirli baş hareketleri ile ortaya çıkan Benign pozisyonel vertigo, 10 – 30 saniye kadar süren bir baş dönmesidir. Genellikle yataktan kalkarken ya da bir yandan diğer yana dönerken oluşan hareket ile başlar. Başı geriye doğru atıp saç yıkatırken, yoga hareketleri ve hızlı baş hareketleri ile başlayan ve hayat kalitesini düşüren bir dönme hissidir. Hasta anamnezi alınırken genellikle baş dönmesi ile birlikte bulantı ve nadiren de kusma görülür. Benign yani iyi huylu olduğunu gösteren bulgulardır. Önemli özelliği tek taraflı olması ve yatar pozisyonda dinlenirken yavaşlayarak kaybolan bir dönmedir.

Benign Pozisyonel Vertigo Teşhisi Nasıl Konur?

Benign pozisyonel vertigo tanısı, Dix-Hallpike dediğimiz tanı manevrası ile koyulur. Hasta oturur pozisyonda iken başı 45 derecelik bir açıyla yana doğru çevrilir ve geriye doğru başı 30 derece kadar sarkıtılır şekilde yatırılır. Kısa süre içerisinde baş dönmesi ve rotatuar nistagmus (ritmik göz hareketleri) meydana gelir. Bazı hastalarda nistagmus oluşmayabilir. Hastalar bu esnada bulantı hissi yaşayabilir. Bulgular düzelince hasta tekrar oturtulur. O sırada da hala belirtilerin devam etmesi durumunda hafif ya da kısa süreli bir baş dönmesi olabilir. Aynı manevra ikinci kez yapıldığında ise “yorulma” dediğimiz bir durum ortaya çıkar ve bulgular ilk seferdeki kadar şiddetli seyretmez.

Benign Pozisyonel Vertigo Nasıl Tedavi Edilir?

Hastaların hayat kalitesini oldukça düşüren vertigo nasıl geçer, nasıl tedavi edilir şeklinde pek çok soru gelmektedir. Vertigo çeşitlerine göre tedavi şekli uygulanır. Benign pozisyonel vertigo ise çok basit manevralar ile tedavi edilir. Bu manevralar sayesinde kanalitler rahatsızlık hissi vermeyen başka bir noktaya doğru hareket ettirilir.

Santral Baş Dönmesinin Nedenleri Nelerdir?

Santral baş dönmesi nedenleri arasındaki en sık görülen çeşitlerinden biri vestibüler migren hastalığıdır. Santral sinir sisteminde Multipl Skleroz, enfeksiyöz hastalıkları ve inme gibi rahatsızlıklar tuttukları alana bağlı olmak üzere çoğu hastada baş dönmesine neden olurlar. Epileptik vertigo ve kranioservikal bileşke anomalileri (Chiari Malformasyonu) santral sistemde vertigo şikayetlerine yol açabilir.

İnme dışındaki vertebrobaziler yetmezlik sonucunda da baş dönmeleri yaşanabilir. Vertebrobaziler yetmezlik hastalığında vertebral ya da baziler arterlerde darlıklar meydana gelebilir. Eğer söz konusu darlık kola giden damarlarda ise, vertebral arterdeki kandan çalar ve bu da baş dönmesine neden olur. Santral neden ile olan baş dönmelerinde hastanın nörolojik muayenesinde mutlaka ek bulgular vardır ve bu bulgular kesin tanıda ayırıcı etkendir.

Baş dönmesi rahatsızlıkları daha büyük sorunların göstergesi olabileceğinden ilk şikayet sürecinde sizleri erken teşhis ve tedavi için bir kahve içmeye beklemekteyiz.